تبریک میگوییم. شما سختترین مرحله، یعنی انجام لیزر اربیوم فول فیلد (Full Field Erbium Laser) را پشت سر گذاشتهاید. اکنون پوستی به لطافت و شفافیت پوست نوزاد در لایههای زیرین در حال شکلگیری است. اما رسیدن به این نتیجه درخشان، یک شرط حیاتی دارد: رعایت مو به موی دستورالعملهای این مقاله به مدت ۳۰ روز.
چرا این دوره ۳۰ روزه حیاتی است؟ (مکانیسم ترمیم پوست)
شاید از خود بپرسید چرا باید ۳۰ روز پانسمان داشته باشم؟ پاسخ در بیولوژی پوست شماست. طبق تحقیقات علمی، لیزر اربیوم با تبخیر لایه اپیدرم، بدن را مجبور به ساخت کلاژن جدید و بازسازی سطح پوست (Re-epithelialization) میکند.
در این دوره، پوست شما فاقد لایه محافظ است. در این شرایط استفاده از «پانسمان بسته» محیطی مرطوب را فراهم میکند که نه تنها سرعت ترمیم را افزایش میدهد، بلکه از تشکیل دلمه در محل درمان جلوگیری کرده و درد را کاهش میدهد. این پانسمان ۳۰ روزه، محافظی است که جایگزین پوست از دست رفته شما میشود تا زمانی که پوست جدید توانایی دفاع از خود را پیدا کند.
قانون طلایی لیزر اربیوم: پرهیز مطلق از نور
این مهمترین بخش مراقبت شماست. سلولهای رنگدانه ساز پوست (ملانوسیتها) بعد از لیزر در حالت فعال و تهاجمی قرار دارند.
- خطر اصلی: هرگونه تماس با نور (چه نور خورشید و چه نور مصنوعی لامپ، مانیتور و موبایل) میتواند باعث تحریک این سلولها و ایجاد لکهای قهوهای تیره (PIH) شود.
- دستورالعمل: ناحیه لیزر شده به هیچ وجه تا یک ماه نباید در معرض نور مستقیم باشد. حتی در خانه، اگر پانسمان روی صورت ندارید (فقط در لحظه تعویض پانسمان)، محیط باید کم نور باشد.
- پوشش: پانسمان ۳ لایه که در ادامه توضیح میدهیم، علاوه بر محافظت فیزیکی، نقش فیلتر نوری را هم ایفا میکند. اگر این مورد را رعایت نکنید، تمام زحمات و هزینه شما تبدیل به لکهای پوستی خواهد شد.
ارتباط با تیم پشتیبانی درمان اربیوم
ساعات پاسخگویی عادی: شنبه تا پنجشنبه، از ساعت ۸ صبح تا ۱۰ شب.
موارد اورژانسی: پشتیبانهای ما برای موارد اضطراری مانند خونریزی شدید یا درد غیرقابل تحمل در هر ساعت از شبانهروز (۲۴ ساعته) در دسترس هستند.
مراقبتهای ویژه در ۳ روز ابتدایی بعد از لیزر اربیوم
سه روز نخست، ساعات طلایی و حیاتیترین بخش از فرایند درمان شماست. در این ۷۲ ساعت، پوست در فاز فعال «التهابی و ترشحی» قرار دارد؛ یعنی بدن با تمام قوا در حال واکنش به لیزر است. هدف اصلی ما در این مرحله، ایجاد یک سد دفاعی استریل برای جلوگیری از عفونت و مدیریت صحیح این ترشحات است تا پوست جدید در بستری پاک و ایمن شروع به شکلگیری کند. (منبع)
لیست لوازم مورد نیاز
- پماد جنتامایسین (Gentamicin)
- گاز وازلینه (گاز چرب)
- گاز استریل معمولی (چند بسته)
- چسب ضد حساسیت
- سرم شستشو
نحوه شستشو و حمام کردن
تا سه روز اول استحمام روزانه الزامی است. این شستشو برای جلوگیری از تجمع باکتریها و ترشحات زیر پانسمان حیاتی است، اما باید با تکنیک خاصی انجام شود تا به پوستِ بیدفاع آسیب نزند.
- تنظیم نور محیط: قبل از ورود به حمام و خیس کردن پانسمان، نور حمام را به حداقل برسانید (مثلاً فقط درب حمام را کمی باز بگذارید یا از یک نور بسیار ضعیف غیرمستقیم استفاده کنید). لامپ اصلی حمام را روشن نکنید.
- خیساندن و جداکردن پانسمان:
- هرگز سعی نکنید پانسمان را خشک یا با زور جدا کنید. این کار باعث کندهشدن بافتهای تازه ترمیم شده و خونریزی میشود.
- زیر دوش آب ولرم (نه داغ و نه سرد) بروید.
- اجازه دهید آب بهآرامی روی پانسمان جریان یابد تا گازها کاملاً آب را جذب کرده و سنگین شوند.
- وقتی پانسمان کاملاً خیس و شل شد، گوشههای آن را بهآرامی بگیرید و اجازه دهید با وزن آب از پوست جدا شود. اگر جایی گیر کرده بود، دوباره آب بگیرید تا رها شود. بههیچعنوان پانسمان را از روی زخم نکنید.
- شستشوی ملایم محل درمان:
- برای شستشوی مو و صورت، فقط از شامپو بچه استفاده کنید.
- مقداری شامپو در دست خود بریزید و با کمی آب، کف درست کنید.
- کف را بهآرامی روی صورت بگذارید و با حرکات دورانی نوک انگشتان، به آرامی ناحیه را بشویید. بههیچوجه پوست را نسابید و یا محکم ماساژ ندهید. از لیف یا اسفنج استفاده نکنید.
- برای آبکشی، آب را با دست به صورت بپاشید یا اجازه دهید جریان ملایم دوش کفها را ببرد.
- خشککردن:
- از حوله برای خشککردن محل درمان استفاده نکنید؛ زیرا باعث ساییدگی و عفونت میشود. پیشنهاد ما این است که کمی صبوری کنید تا رطوبت به صورت طبیعی جذب پوست شود.
- اگر نمیتوانید صبر کنید، از چند عدد گاز استریل برای خشککردن پوست استفاده کنید. هرگز گاز را روی پوست نکشید یا فشار ندهید. فقط گاز را روی پوست خود بگذارید تا آب را جذب کند و سپس بردارید.
- مدیریت التهاب بعد از حمام:
- بلافاصله پس از خشککردن، پوست ممکن است احساس گرما یا ضربان داشته باشد.
- سرم شستشوی سرد شده را باز کنید و یک گاز استریل را با آن خیس کنید. گاز را بهآرامی روی ناحیه درمان بگذارید. اگر ناحیه درمان وسیع است، از چند گاز استریل استفاده کنید.
- حدود ۱۰ دقیقه ناحیه لیزر شده را با این روش خنک کنید. اگر گاز استریل گرم شد، دوباره سرم شستشوی سرد روی آن بریزید تا دوباره خنک شود.
- پس از خنکشدن پوست، بلافاصله مراحل پانسمان که در ادامه توضیح داده شده را آغاز کنید.
نحوه پانسمان (روز اول تا سوم)
این فرایند باید با دقت و وسواس بالا انجام شود. لطفاً دستان خود را قبل از شروع کاملاً بشویید و در محیطی تمیز با نور کم (برای محافظت از چشم و پوست) کار را انجام دهید:
- پماد آنتیبیوتیک جنتامایسین: پماد جنتامایسین را باز کنید. یک لایه یکنواخت از پماد را با ملایمت روی تمام نواحی لیزر شده بمالید. دقت کنید که هیچ قسمتی بدون پماد نماند تا از عفونت جلوگیری شود.
- لایه اول پانسمان (گاز وازلینه): بسته گاز وازلینه (گاز چرب) را باز کنید. این گاز آغشته به وازلین است و یک نقش حیاتی دارد: مانع از چسبیدن گازهای خشک به زخم تازه میشود. آن را بهآرامی روی لایه پماد پهن کنید تا کل ناحیه زخم را بپوشاند.
- لایه دوم پانسمان (حفظ رطوبت پوست): یک لایه گاز استریل روی گاز وازلینه قرار دهید. اگر ناحیه درمان با یک گاز کاملاً پوشیده نمیشود، از چند گاز استریل استفاده کنید.
- لایه سوم (سد دفاعی و نوری): اکنون نوبت مهمترین لایه محافظتی است. یک لایه گاز استریل دیگر را روی لایه قبلی قرار دهید تا از رسیدن نور به پوست جلوگیری شود. در نهایت باید دقیقاً ۳ لایه گاز (یک لایه وازلینه و ۲ لایه گاز استریل معمولی) ناحیه لیزر شده را کاملاً بپوشاند.
چرا ۳ لایه گاز؟
- تثبیت نهایی: دور تا دور گازها را با چسب ضد حساسیت روی پوست سالم فیکس کنید. پانسمان باید آنقدر محکم باشد که در خواب جابهجا نشود، اما نه آنقدر سفت که باعث تورم بیشتر شود یا جریان خون پوست را مختل کند.
جدول راهنمای علائم در ۷۲ ساعت اول
برای اینکه بدانید چه چیزی طبیعی است و چه چیزی نیاز به پیگیری دارد، حتماً این جدول را مطالعه کنید:
| وضعیت | علائم طبیعی | علائم هشدار دهنده |
| درد و سوزش | احساس داغی و سوزش، به خصوص در شب اول | درد غیرقابل تحمل که با مصرف مسکن آرام نمیشود |
| ترشحات | خروج مایع شفاف یا زرد کمرنگ (سروز) که گاز استریل را خیس میکند | ترشحات غلیظ، کدر به رنگ سبز یا زرد تیره، یا خروج چرک از زیر پانسمان |
| خونریزی | لکههای خون یا خونآبه رقیق روی گاز استریل | خونریزی فعال و روان که با فشار و کمپرس یخ قطع نمیشود |
| تورم | ورم صورت، به خصوص در اطراف چشمها | ورم یکطرفه و غیر قرینه شدید همراه با قرمزی و داغی غیرعادی |
| بو | بوی ملایم زخم | بوی بد، تند و زننده (شبیه بوی عفونت) |
| علائم عمومی | احساس کلافگی و خستگی خفیف | تب بالا (دمای بالای ۳۸ درجه)، لرز یا تهوع |
مراقبتهای روز چهارم تا روز چهاردهم پس از لیزر اربیوم
با عبور از گردنه سخت ۷۲ ساعت اول، پوست شما وارد فاز دوم «ترمیم» (Proliferation) میشود. اگرچه ترشحات شدید و تورم اولیه کاهش یافته، اما پوست همچنان فاقد لایه محافظ است و به شدت آسیبپذیر میباشد.
در این مرحله، تمرکز استراتژی درمان از «مبارزه با عفونت» به «مدیریت ترمیم و جلوگیری از اسکار» معطوف میشود. به همین دلیل، پماد آنتیبیوتیک کنار گذاشته میشود و جای خود را به ژلهای سیلیکونی میدهد. این ژلها با ایجاد یک لایه نیمهتراوا (مانند پوست مصنوعی)، رطوبت لازم برای ترمیم پوست را فراهم میکنند و مانع از تشکیل گوشت اضافه یا ناهنجاری در بافت پوست میشوند.
لیست لوازم مورد نیاز
- ژل استراتامد
- گاز استریل معمولی (چند بسته)
- چسب ضد حساسیت
- سرم شستشو
نحوه استفاده از ژل استراتامد (Stratamed)
از روز چهارم تا روز چهاردهم، پماد جنتامایسین و گاز وازلینه حذف میشوند و ژل ترمیمی استراتامد جایگزین میگردد. برای موثر واقع شدن ژل استراتامد، پوست شما باید تمیز باشد. یعنی عاری از هرگونه دلمه و زخم خشک شده باشد. حتما در روز های ابتدایی و هنگام تعویض پانسمان حوصله به خرج دهید و اجازه دهید محل لیز شده به خوبی خیس بخورد تا وقتی به این مرحله رسیدید، پوست برای استفاده از ژل استراتامد تمیز باشد.
- تمیز کردن: مو و صورت را با آب ولرم و شامپو بچه تمیز کنید.
- ژل زدن: یک لایه بسیار نازک از ژل استراتامد را روی ناحیه لیزر شده بمالید. لایه ژل باید آنقدر نازک باشد که در کمتر از ۱۰ دقیقه خود به خود خشک شود. اگر بعد از ۱۰ دقیقه هنوز خیس است، یعنی زیاد زدهاید.
- پانسمان: روی ژل خشک شده، مجدداً ۳ لایه گاز استریل قرار داده و چسب بزنید. این پوشش همچنان برای محافظت در برابر نور ضروری است. دیگر نیازی به گاز وازلینه نیست.
- تکرار: این کار را هر ۱۲ ساعت یکبار انجام دهید. دقت کنید که فاصله بین تعویض هر پانسمان حتماً ۱۲ ساعت باشد.
جدول راهنمای علائم در روزهای ۴ تا ۱۴ (فاز پوستریزی)
در این دوره پوست شروع به ریزش میکند و خارش به سراغتان میآید. تشخیص علائم طبیعی از غیرطبیعی در این بازه بسیار مهم است:
| وضعیت | علائم طبیعی | علائم هشدار دهنده |
| خارش | خارش خفیف تا متوسط | خارش شدید همراه با کهیر یا دانههای قرمز ملتهب |
| پوستریزی | جدا شدن پوستههای تیره یا قهوهای رنگ (هرگز پوستهها را نکنید) | کنده شدن پوست همراه با خونریزی یا درد شدید |
| رنگ پوست | صورتی پررنگ یا قرمز | التهاب شدید، داغی و همراه با ضربان |
| جوشهای ریز | دانههای ریز سرسفید (میلیا) | جوشهای بزرگ، دردناک، قرمز و چرکی |
| خشکی | احساس کشیدگی در پوست | ترک خوردن عمیق پوست و خونریزی |
مراقبتهای روز چهاردهم تا پایان ماه اول پس از لیزر اربیوم
تبریک میگوییم؛ شما از فاز حاد و پوستریزی عبور کردهاید و اکنون وارد فاز حیاتی «تثبیت و بلوغ» (Maturation) شدهاید. در این مرحله، اگرچه زخم باز بسته شده، اما پوست شما ظاهری صورتی یا قرمز رنگ دارد که در پزشکی به آن «اریتم» (Erythema) میگویند. این قرمزی نشانه عفونت نیست، بلکه نشاندهنده جریان خون بالایی است که برای تغذیه سلولهای جوان و کلاژنسازی به سطح پوست هجوم آورده است.
اما فریب ظاهر بسته شده زخم را نخورید؛ این «پوست نوزاد» هنوز سد دفاعی (Skin Barrier) نابالغی دارد و به شدت مستعد از دست دادن رطوبت و لک شدن در برابر نور است. بنابراین، استراتژی ما در این دو هفته پایانی، محافظت حداکثری برای تثبیت رنگ و بافت پوست است.
لیست لوازم مورد نیاز
- ژل استراتادرم
- گاز استریل معمولی (چند بسته)
- چسب ضد حساسیت
- سرم شستشو
تغییر ژل به استراتادرم (Strataderm)
از روز چهاردهم تا پایان ماه (و گاهی تا ۲ ماه)، نوع ژل تغییر میکند.
- دقیقاً هر ۱۲ ساعت، یک لایه نازک ژل استراتادرم روی پوست بمالید.
- همچنان روی آن را با ۳ لایه گاز استریل بپوشانید.
- پوشاندن صورت در برابر نور همچنان تا پایان روز سیام الزامی است.
جدول راهنمای علائم در روزهای ۱۴ تا ۳۰ (فاز تثبیت رنگ)
در این دوره بزرگترین خطر، تبدیل شدن قرمزی پوست به لکهای قهوهای (PIH) است. این جدول به شما کمک میکند تا علائم خطر را سریع تشخیص دهید:
| وضعیت | علائم طبیعی | علائم هشدار دهنده |
| رنگ پوست | پوست صورتی یا قرمز ملایم | قرمزی که ناگهان کبود شود یا ملتهب و داغ گردد |
| لک و تیرگی | هیچ لک تیرهای نباید دیده شود | ظهور سایهها یا لکههای قهوهای، خاکستری یا تیره |
| واکنش به محیط | گلانداختن و قرمز شدن با کمی گرما، استرس یا خندیدن | قرمزی و سوزش مداوم |
| بافت پوست | پوست صاف، نازک، کمی براق و شاید کمی خشک | ضخیم و سفت شدن غیرعادی پوست یا ایجاد فرورفتگی |
| جوش و آکنه | جوشهای ریز سطحی که زود خوب میشوند | جوشهای چرکی بزرگ و دردناک |
داروهایی که باید در دوره نقاهت مصرف کنید
علاوه بر مراقبتهای موضعی، مصرف دقیق داروهای خوراکی که پزشک کلینیک تجویز میکند، برای پیشگیری از عفونت و لک ضروری است.
- قرص سفیکسیم ۴۰۰ (Cefixime): هر ۱۲ ساعت یک عدد (تا ۱۰ روز). برای پیشگیری از عفونت حیاتی است.
- قرص پیگمنتا (Pigmenta): هر ۱۲ ساعت یک عدد (تا ۲۰ روز). این مکمل به کنترل رنگدانهها و جلوگیری از لک کمک میکند.
- قرص استامینوفن ۵۰۰: هر ۱۲ ساعت یک عدد (تا ۵ روز) یا در صورت درد.
- سرم شستشو (Normal Saline): جهت شستشوی روزانه ضایعه.
عوارض احتمالی و مدیریت آنها پس از لیزر اربیوم
اگر با هر یک از موارد زیر مواجه شدید، فورا (در هر ساعت از شبانه روز) با پشتیبان خود تماس بگیرید:
- خونریزی فعال: خونریزیهای نقطهای و جزئی در ساعات اول طبیعی است. اما اگر خونریزی ادامه داشت، یک تکه یخ بزرگ یا چند تکه یخ کوچک را داخل کیسهفریزر قرار دهید، و روی ناحیه لیزر شده (از روی پانسمان، نه مستقیماً روی پوست) با فشار ملایم اما مداوم نگه دارید. اگر پس از ۱۰ دقیقه خونریزی قطع نشد یا شدت آن زیاد بود، بلافاصله با تیم پشتیبانی تماس بگیرید.
- علائم عفونت: عفونت اگر زود تشخیص داده شود به راحتی درمان میشود. علائمی مثل ترشحات غلیظ به رنگ زرد یا سبز (متفاوت از ترشحات شفاف یا خونآبهای)، بوی بد و غیرعادی زخم، تب و لرز، یا گرمای شدید در ناحیه صورت را جدی بگیرید و تماس بگیرید.
- درد غیرعادی و شدید: دردی که بسیار شدید است و با مصرف مسکنهای تجویزی آرام نمیشود، یا درد ضربانداری که شما را از خواب بیدار میکند، نیاز به بررسی فوری دارد.
نکات نهایی
به دلیل اهمیت بالای دوره نقاهت پس از لیزر اربیوم، توجه دقیق به نکات زیر در طول این مدت حیاتی است:
- ناحیه تحت درمان باید حداقل به مدت ۳۰ روز به طور کامل از تابش نور محافظت شود.
- برای شستشوی مو و صورت، فقط از شامپو بچه استفاده کنید.
- قبل از استفاده از پمادها، مطمئن شوید که پوست کاملاً تمیز و عاری از هر نوع آلودگی است.
- بدون تأیید تیم پشتیبانی یا پزشک، پانسمانکردن را متوقف نکنید.
- بدون تأیید تیم پشتیبانی یا پزشک، از هیچ نوع لوازم آرایشی استفاده نکنید.
- از مصرف هرگونه دارو یا پماد غیرتجویزی، بدون هماهنگی با تیم پشتیبانی یا پزشک، خودداری کنید.
- آقایان میتوانند پس از گذشت ۲ هفته و با تأیید تیم پشتیبانی یا پزشک، اقدام به اصلاح موی صورت نمایند.
- اگرچه لیزر اربیوم در یک جلسه انجام میشود، برای ارزیابی روند بهبود باید حداقل ماهی یک بار به کلینیک مراجعه کرده یا با ارسال عکس از صورت خود، تیم پشتیبانی را مطلع سازید.
- هنگام عکسگرفتن، نور صفحه موبایل خود را کم کرده و مطمئن شوید که فلاش دوربین خاموش است.
- برای حفظ رطوبت پوست و به حداقل رساندن خشکی و کشیدگی، روزانه حداقل ۸ لیوان آب و مایعات مصرف کنید.
- مشاهده نتایج نهایی لیزر اربیوم حداقل ۶ ماه زمان میبرد. در این مدت صبور باشید و امید خود را حفظ کنید. رعایت دقیق مراقبتها، نتایج شگفتانگیزی را برای شما به همراه خواهد داشت!
جدول خلاصه برنامه ۳۰ روزه (چکلیست سریع)
برای راحتی شما، تمام دستورالعملهای بالا در این جدول خلاصه شده است. میتوانید از این جدول برای یادآوری روزانه استفاده کنید:
| بازه زمانی | اقدامات | داروها | برنامه ویزیت |
| روز ۱ تا ۳ | استحمام روزانه
کمپرس سرد (بعد از شستشو در حمام) پماد جنتامایسین پانسمان ۳ لایه: روزی ۱ بار |
قرص سفیکسیم: هر ۱۲ ساعت
قرص پیگمنتا: هر ۱۲ ساعت استامینوفن: هر ۱۲ ساعت |
– |
| روز ۴ تا ۵ | تعویض پانسمان: هر ۱۲ ساعت
ژل استراتامد: هر ۱۲ ساعت، هنگام تعویض پانسمان کمپرس سرد (بعد از شستشو در حمام) |
قرص سفیکسیم: هر ۱۲ ساعت
قرص پیگمنتا: هر ۱۲ ساعت استامینوفن: هر ۱۲ ساعت |
– |
| روز ۶ تا ۱۰ | تعویض پانسمان: هر ۱۲ ساعت
ژل استراتامد: هر ۱۲ ساعت، هنگام تعویض پانسمان |
قرص سفیکسیم: هر ۱۲ ساعت
قرص پیگمنتا: هر ۱۲ ساعت (قطع استامینوفن) |
– |
| روز ۱۱ تا ۱۳ | تعویض پانسمان: هر ۱۲ ساعت
ژل استراتامد: هر ۱۲ ساعت، هنگام تعویض پانسمان |
(قطع تمام داروها مگر با دستور پزشک) | – |
| روز ۱۴ تا ۳۲ | تعویض پانسمان: هر ۱۲ ساعت
تغییر ژل: استراتادرم هر ۱۲ ساعت، هنگام تعویض پانسمان |
– | ویزیت: روز ۱۴ تا ۳۰ |
نتیجهگیری
سی روز پانسمان و دوری از نور ممکن است سخت و کلافهکننده به نظر برسد، اما این بهایی است که برای داشتن پوستی کاملاً جدید، صاف و بدون اسکار میپردازید. این دستورالعملها حاصل سالها تجربه بالینی و تحقیقات علمی است. هر بار که جلوی آینه پانسمان را عوض میکنید، به یاد داشته باشید که در حال سرمایهگذاری روی زیبایی دائمی خود هستید. لطفا در این ۳۰ روز صبور باشید و هیچ تغییری در دستورالعملها بدون مشورت با پزشک ایجاد نکنید.
اولین نفری باش که دیدگاه میذاره